Postpartum hemorrhage (PPH) waa dhiig-bax aad u badan
oo dhaca ka dib marka haweeneydu dhasho. Waa xaalad caafimaad oo degdeg ah oo
halis ah, waana mid ka mid ah sababaha ugu weyn ee dhimashada hooyada ee
dunida.
Noocyada Postpartum Hemorrhage (PPH) waxaa loo kala saaraa
laba qaybood oo waaweyn iyadoo lagu salaynayo goorta uu dhiig-baxu dhaco kadib
dhalmada:
1. Primary PPH (Early PPH)
- Dhiig-baxa
dhaca 24-kii saac ee ugu horreysay kadib dhalmada.
- Waa
nooca ugu badan ee PPH.
- Sababaha
ugu badan:
- Uterus-ka
oo aan is adkeynin (uterine atony).
- Dillaacyo
ama jug (trauma) marinka dhalmada.
- Placenta
aan dhammaanin ama si khaldan uga go'day (retained placenta).
- Dhibaatooyin
dhiig-joojin ah (clotting disorders).
2. Secondary PPH (Late PPH)
- Dhiig-baxa
dhaca 24 saac ka dib dhalmada ilaa 6 toddobaad (ama 42 maalmood) kadib.
- Sababaha
ugu badan:
- Qaybo
placenta ah oo ku hadhay gudaha ilmo-galeenka.
- Caabuq
(infection) gudaha ilmo-galeenka (endometritis).
- Cillado
ku yimaada habka dhiig-joojinta.
Postpartum hemorrhage (PPH) waxaa lagu garan karaa iyadoo la
fiiriyo calaamadaha jirka ee haweeneyda iyo qiyaasta dhiigga ay luminayso kadib
dhalmada.
1. Dhiig-bax muuqda oo ka badan caadiga:
- Dhiig
bax aan caadi ahayn oo si joogto ah u socda kadib dhalmada.
- Dhiiggu
wuxuu noqon karaa mid aad u badan, buuxinaya marooyinka hoosta la dhigto
daqiiqado gudahood.
2. Qiyaasta dhiig lumay:
- >500
ml kadib dhalmo caadi ah (vaginal delivery).
- >1000
ml kadib dhalmo qalliin ah (Cesarean section).
- Waxaa
sidoo kale la tixgeliyaa haddii dhiig-baxu keeno isbeddel xun oo
caafimaad.
3. Calaamadaha jirka ee dhiig-yaraanta:
- Wadna
garaac degdeg ah (tachycardia).
- Dhiig-yar
(hoos u dhaca cadaadiska dhiigga – hypotension).
- Daal
xad-dhaaf ah, wareer, madax wareer, indho madow, ama suuxdin.
- Midabka
maqaarka oo baddala
- Qabow
ama dhaxan la dareemo.
4. Baaritaan dhakhtarnimo:
- Uterus
aan si fiican isu adkeynin (oo jilicsan ama weyn).
- Baaritaan
lagu ogaanayo haddii qayb ka mid ah placenta-da ay ku hadhay.
- Baaritaan
lagu raadinayo dillaacyo ama jeex-jeex gudaha xubnaha taranka.
- Tijaabooyin
dhiig ah oo lagu eegayo heerka dhiigga (hemoglobin, hematocrit).
Sababaha ugu waaweyn ee PPH:
Waxaa loo yaqaannaa "4 Ts":
- Tone
– Uterus-ka oo aan si fiican isu adkeynin (uterine atony) – sababta ugu
badan.
- Tissue
– Qaybo ka mid ah ibida oo kusoo harta minka (retained placenta).
- Trauma
– jug ama dillaac ku yimaada marinka dhalmada (vaginal tears, uterine
rupture).
- Thrombin
– Dhibaatada dhiig-joojin la’aanta (clotting disorders).
Calaamadaha:
- Dhiig-bax
badan oo joogto ah.
- Cadaadis
dhiig oo hoos u dhaca (hypotension).
- Wadna
garaac degdeg ah (tachycardia).
- Dhaxan
ama wareer.
- Laab-la-kac
ama madax wareer.
Daaweynta:
- Massage
loogu sameeyo uterus-ka si uu u adkaado.
- Dawooyin
ka caawiya uterus-ka inuu is adkeeyo (oxytocin, misoprostol, ergometrine).
- Qalliinka
haddii sababtu tahay dillaac ama qaliin kale oo degdeg ah haddii aan waxba
ka hirgelin.
- Dhiig
lagu shubo haddii uu dhiig-baxu aad u badan yahay.
Postpartum hemorrhage waxay u baahan tahay daryeel caafimaad
oo degdeg ah si looga hortago khataraha nafta.
0 Comments